آشنایی با کدهای بازیافت پلاستیک

 اگر با دقت به بطری ها، ظروف و بسته بندی های پلاستیک نگاه کنید متوجه وجود یک علامت مثلثی شکل (که با سه فلش انحنا دار ترسیم گردیده)، به همراه عددی داخل و یا حروفی در زیر آن خواهید شد.

هر بطری یا ظرف پلاستیکی یک نشانه بازیافت دارد.این نشانه عدد یک تا 7 احاطه شده توسط یک مثلث می باشد.این اعداد کوچک اطلاعات فراوانی را در باره سمیت مواد شیمیایی مورد استفاده در پلاستیک، قابلیت پلاستیک برای نشت دادن این مواد شیمیایی، قابلیت تجزیه زیستی پلاستیک و در نتیجه ایمنی پلاستیک در اختیار قرار می دهند.

انتخابات ایمن تر 1، 2، 4 و 5 هستند. از پلاستیک های 3 و 6 و اغلب پلاستیک های نمره 7 اجتناب کنید.(شماره 7 هایی که قابلیت کمپوست شدن دارند این قابلیت را روی ظرف درج کرده اند)

پیش از پرداختن به تعاریف این نشانه های مثلثی شکل بهتر است به چند واقعیت توجه کنید و به خاطر بسپارید:

١- اکثر پلاستیک های مورد استفاده در بسته بندی مواد از فرآورده های نفتی و ذغال سنگ تهیه شده و بنابراین قابل بازگشت به طبیعت نیستند. فرمول شیمیایی (زنجیره پلیمری) این پلاستیک ها تنها قابلیت شکسته شدن در برابر اشعه فرابنفش خورشید را دارد!! اما دانشمندان هنوز بطور دقیق نمی دانند که اثر گذاری خورشید در تبدیل پلاستیک به گرانول های میکروسکوپی چند قرن به طول می انجامد. به همین دلیل در برخی از نشریات طول عمر پلاستیک ها ۵٠٠ سال و در برخی دیگر ١٠٠٠ سال بیان شده است،که البته همه این ارقام فقط حاوی یک پیغام هستند: “پلاستیک ها برای مدت بسیار طولانی در طبیعت باقی می مانند. پس تا حد امکان باید از آنها استفاده کمتری شده و یا با استفاده مجدد از آنها ورودشان را به طبیعت به تاخیر انداخت“.

٢- کلیه پلاستیک ها می توانند بازیافت شوند، به شرط این که ما آنها را به پایگاه های بازیافت تحویل دهیم! آمارها نشان می دهند که تنها ١٠% از بطری های پلاستیکی تولید شده بازیافت می شوند و ۹٠% دیگر بر روی زمین یا در اقیانوسها باقی می مانند.

٣- مطالعات نشان داده اند که بازیافت تنها یک عدد بطری پلاستیکی- در مقایسه با تولید آن- به اندازه روشن ماندن یک لامپ ۶٠ وات به مدت ۶ ساعت باعث صرفه جویی در مصرف انرژی می گردد.

۴- سوزاندن پلاستیک ها منجر به ورود حجم قابل توجهی از گازهای گلخانه ای به جو زمین شده و در نتیجه خطر سوراخ شدن لایه ازن و گرم شدن زمین را دو چندان می نماید.

تاریخچه علائم بازیافت

علائم بازیافت برای نخستین بار در سال 1970 میلادی توسط دانشجوی امریکایی به نام گری اندرسون طراحی و در یک کنفرانس جهانی به مناسبت اولین روز جهانی زمین ارائه شدند.

جالب است بدانید سه فلش موجود در هر یک از این علائم نشان‌ دهنده یک فرآیند سه مرحله‌ ای جهت بازیافت است. مرحله اول به جمع‌ آوری مواد، تحویل آن‌ ها به غرفه‌ های بازیافت و شستشوی آن‌ها، فلش دوم به فرآیند ساخت محصولات جدید و مرحله سوم به استفاده مجدد از محصولات ساخته شده از مواد بازیافتی اشاره دارد.

معرفی انواع پلاستیک و علائم اختصاری آن‌ها :

( PET – 1 ) پلی اتیلن ترفتالات

این نوع از پلاستیک توسط برنامه های معمول بازیافت هر منطقه ای قابل تغییر و تحول برای استفاده مجدد است. عموما شفاف بوده و برای تولید بطری های نوشابه و آب از آن استفاده می شود. بسیاری این دسته از بطری ها را ایمن می دانند، اما گزارش شده است که PETE یا همان PET اجازه رشد و تجمع را به باکتری ها خواهد داد. از این پلاستیک همچنین در تولید محفظه های محتوی دهان شویه، ظروف کره بادام زمینی و سس های سالاد نیز بهره برداری می شود. این پلاستیک به کیسه های مخصوص حمل و نقل وسایل مختلف و به خصوص خریدهای روزانه، لوازم خانگی مانند مبلمان، قاب و نخ بازیافت خواهد شد.

رتبه خطر: برخی از متخصصین معتقدند که بسته به چگونگی استفاده و درجه حرارتی که برای تهیه این نوع پلاستیک ها بکار می رود ممکن است در کار غدد درون ریز ایجاد اختلال کند. پس برای اطمینان بیشتر، فقط یک بار از بطری های آب یا نوشیدنی استفاده شده و از قرار دادن آن ها در فریزر و یا ریختن مایعات داغ درون آنها خودداری شود.

( HDPE – 2 ) پلی اتیلن سنگین

پلاستیک HDPE پلاستیک سفت و سختی است که در ساخت مخازن آب ، ظروف شیر، مواد شوینده و بطری های روغنی، اسباب بازی ها و برخی کیسه های پلاستیکی مورد استفاده قرار می گیرد.

HDPE رایج ترین پلاستیک بازیافت شده است و یکی از ایمن ترین انواع پلاستیک محسوب می شود. بازیافت پلاستیک HDPE برای مصارف ثانویه یک فرایند نسبتاً ساده و مقرون به صرفه است.

پلاستیک HDPE بسیار مقاوم است و در معرض نور خورشید یا گرمای شدید یا یخ زدگی از بین نمی رود. به همین دلیل از HDPE برای تهیه میزهای پیک نیک، تخته های پلاستیکی، سطل زباله، نیمکت های پارک، آستر تختخواب برای کامیون ها و سایر محصولات مورد نیاز استفاده می شود. محصولات ساخته شده از HDPE (پلی اتیلن با چگالی بالا) قابل استفاده مجدد و بازیافت هستند.

رتبه خطر: بی خطر

 ( PVC – 3 )پلی ونیل کلراید

PVC یک پلاستیک نرم و قابل انعطاف است که برای تهیه بسته بندی مواد غذایی پلاستیکی شفاف، بطری های روغن خوراکی، اسباب بازی ها و بسته بندی مخصوص محصولات مصرفی بی شمار استفاده می شود.

این ماده معمولاً به عنوان ماده پوشش برای کابل های رایانه ای، برای ساخت لوله های پلاستیکی و قطعات برای لوله کشی و شیلنگ‌های باغ استفاده می شود. از آنجا که PVC نسبت به نور خورشید و هوا نسبتاً غیرقابل نفوذ است، از آن برای ساخت قاب های پنجره و شیلنگ های باغ استفاده می شود.

محصولات ساخته شده با استفاده از پلاستیک PVC قابل بازیافت هستند. محصولات PVC پس از بازیافت نباید برای کاربرد مواد غذایی یا برای استفاده کودکان استفاده مجدد شوند.

رتبه خطر: خطرناک به دلیل وجود کلرین. از تماس مواد غذایی گرم با این نوع پلاستیک و یا سوزاندن آن جداً خودداری شود.

( LDPE – 4 ) پلی اتیلن سبک

کیسه های مواد غذایی پلاستیکی که امروزه در اکثر فروشگاه ها استفاده می شود با استفاده از پلاستیک LDPE ساخته می شوند. برخی از لباس ها و مبلمان نیز از این نوع پلاستیک استفاده می کنند.

LDPE نسبت به سایر پلاستیک ها کمتر سمی تلقی می شود و برای استفاده نسبتاً بی خطر است. در گذشته بازیافت نمی‌شد، اگرچه امروزه این برنامه در بسیاری از جوامع در حال تغییر است زیرا برنامه های بازیافت پلاستیک بیشتر برای بازیافت به این مواد به کار می روند.

ویژگی آن قابل‌ انعطاف بودنش است. محصولات ساخته شده با استفاده از پلاستیک LDPE قابل استفاده مجدد هستند اما همیشه قابل بازیافت نیستند. بعد از بازیافت به عنوان بسته‌های حمل نامه، سطل‌های زباله و غیره استفاده می‌شود.

رتبه خطر: بی خطر

 ( PP – 5 ) پلی پروپیلن

پلاستیک پلی پروپیلن سفت و سبک است و از مقاومت در برابر حرارت عالی برخوردار است. به عنوان سدی در برابر رطوبت، گریس و مواد شیمیایی عمل می کند.

PP معمولاً برای پوشک یکبار مصرف، سطل، بطری های پلاستیکی یکبار مصرف، ظروف مارگارین و ماست، کیسه های چیپس سیب زمینی، نی، نوار بسته بندی و طناب استفاده می شود. پلی پروپیلن بی خطر است به ویژه در مجاورت با مواد غذایی داغ. PP بازیافتی برای ساخت بدنه باتری، جاروها، سطل و سینی ها استفاده می شود. با این حال، پلاستیک شماره 5 امروزه توسط بازیافت کنندگان مورد پذیرش بیشتری قرار گرفته است.

رتبه خطر: بی خطر، بویژه در مجاورت با مواد غذایی داغ

( PS – 6 )  پلی استایرن

پلی استایرن یک پلاستیک ارزان و سبک است و به راحتی شکل می‌گیرد و دارای کاربردهای متنوعی است. بیشتر آن‌ها برای تهیه فنجان های نوشیدنی، فوم یکبار مصرف، ظروف مواد غذایی دردار، کارتن های تخم مرغ، کارد و چنگال پلاستیکی و بسته بندی فوم استفاده می‌شود. همچنین از پلی استایرن برای ساخت عایق سقف و کف برای کفپوش های چند لایه در ساخت منازل استفاده می‌شود. از آنجا که پلی استایرن از نظر ساختاری ضعیف و فوق سبک است، به راحتی خرد می شود و به راحتی در کل محیط طبیعی پراکنده می شود.

این نوع پلاستیک در مجاورت با غذای داغ (به ویژه هنگامی که در مایکروور گرم می شود) اندکی سمی و سرطان زا می‌شود.

رتبه خطر: خطرناک، این نوع پلاستیک در مجاورت با غذای داغ آن را به شدت سمی می نماید.

( OTHER – 7) پلاستیک ترکیبی از انواع پلاستیک

سایر پلاستیک‌ها مانند پلی‌اورتان، پلی کربنات،پلی آمید و همچنین آلیاژهای پلاستیکی که جز 6دسته فوق قرار نمی‌گیرند، در این دسته قرار می گیرند. محصولات با کد ۷ می‌توانند هر چیز از زین دوچرخه گرفته تا ظروف و قطعات صنعتی را شامل شوند. بسیاری از بازیافت‌کنندگان، پلاستیک با این کد را قبول نمی‌کنند اما این پلاستیک‌ها قابل تبدیل به الوارهای پلاستیکی و مواد سفارشی هستند.

نسل جدیدی از پلاستیک های قابل کمپوست، ساخته شده از پلیمرهای زیستی مانند نشاسته ذرت، برای جایگزینی برخی پلاستیک های مصنوعی ساخته می شوند. این موارد همچنین در طبقه شماره 7 قرار دارد که می تواند برای مصرف کننده گیج کننده باشد. این پلاستیک های قابل جمع آوری دارای حرف “PLA” در پایین نزدیک نماد بازیافت نشان داده می‌شوند.

پلاستیک های شماره 7 برای استفاده مجدد نیستند، مگر اینکه کدگذاری PLostostable PLA را داشته باشند.

رتبه خطر: نتایج برخی از تحقیقات بیانگر احتمال خطرناک بودن این نوع پلاستیک برای سیستم هورمونی بدن می باشد.